Drones in het publieke domein.
Op een zaterdagavond in de Deventer Schouwburg genoot ik van de prachtige performance “Flirt with reality” van Another kind of blue. Een van de dansers trad op met een aantal drones. Een prachtige harmonie tussen mens en technologie. Dat deed me terugdenken aan de Amsterdam Droneweek.
Amsterdam als dronehoofstad
Amsterdam is de dronehoofdstad van Europa. Eind november 2018 was het in de RAI een hele week een drukte van belang. Vanuit allerlei invalshoeken worden de kansen en bedreigingen van drones belicht. Op het congres drones in het veiligheidsdomein van het studiecentrum voor bedrijf en overheid kwamen lijntjes bij elkaar rond de inzet van drones in het publieke domein.
Parallel universum van dronespecialisten
Toch voelt het alsof ik beland ben in een parallel universum. Experts, fanaten, trendvolgers en droneracers hebben elkaar gevonden. Ze praten een taal die voor buitenstaanders nauwelijks te volgen is. Wie is bekend met termen als U-Space, UAS en geo-fencing? Voor mij stond de afkorting DJI voor de Dienst Justitiele Inrichtingen; nu blijkt het opeens de grootste dronebouwer van de wereld te zijn…
Veranderingen vragen oplossingen
Daar ligt tegelijkertijd de uitdaging waarop we met zijn allen een antwoord moeten vinden. Er zijn nu eenmaal drones, hun inzet leidt tot praktische oplossingen. En hun aanwezigheid gaat iedereen raken. Of nu willen of niet. En dat geeft uitdagingen op gebied van privacy, wetgeving, aansprakelijkheid, beheer van de openbare ruimte en veiligheid.
(Groot-) stedelijke uitdagingen
Het congres wordt geopend door de gemeente Amsterdam. Zij zijn immers de host van de droneweek. De inleider schetst de vraagstukken waar een gemeente mee wordt geconfronteerd. In hoeverre past het luchtruim binnen de huidige publieke ruimte? Zijn we in staat om als gemeente te bepalen wie gebruik mag maken van drones? Vraagstukken die actueel worden als NetFlix een aanvraag indient op de grachten te filmen. En dan niet incidenteel, maar terugkerend. Hoe ga je om met dat soort aanvragen? Want de stad ligt onder de aanvliegroutes van Schiphol en vormt daarom een no-fly zone.
Verbieden is geen oplossing
De ambtenaren van de afdeling Veiligheid schieten standaard in de reflex van ‘NEE’. Maar verbieden is niet wenselijk. We kunnende toekomst niet buitensluiten. Plannen voor pakketlevering en bijvoorbeeld hulpverlening met drones bieden kansen in een dicht bevolkt gebied. Dat zijn wellicht oplossingen voor de knelpunten in de openbare ruimte die we nu ervaren; van rolkoffer naar vliegkoffer?
Van rolkoffer naar vliegkoffer
Wetgeving loopt altijd achter
En de wetgevers lopen achter de feiten aan. De snelle ontwikkelingen en nieuwe toepassingsgebieden hebben al geleid tot allerlei aangepaste regels. Nationaal hebben we al een paar keer stappen gezet om regulering voor elkaar te krijgen. Bijvoorbeeld door het stellen van eisen aan piloten (of bestuurders?) van drones. Door het scheiden van persoonlijk gebruik van zakelijk gebruik en het instellen van gewichts-, bereik- en hoogtebeperkingen.
Gelukkig innoveert de EU
Vanuit Europa komt in 2019 het antwoord; een verordening die voor alle lidstaten geldt. En dan kan een deel van de bestaande regels weer op de schop. Als je vooruitloopt moet je soms ook een stapje terug doen om iedereen bij te laten trekken. Het voordeel is wel, dat we vervolgens gebruik kunnen maken van de collectieve kennis die in Europa beschikbaar is. Dat vraagt wel (weer) ombuigen van certificatie, opleidingen en regels.
Ontwikkelingen op gebied van drones
Wiebe de Jager van Dronewatch schetst de belangrijkste vraagstukken die in 2018 hebben gespeeld. En die geven aan, dat er nog op veel terreinen spraken is van ontwikkeling. Tegelijkertijd is wel duidelijk dat de drone volwassen is geworden. We accepteren de toepassingen, maken gebruik van de voordelen en accepteren voor een deel de risico’s. Dat maakt het grootschaliger en productieve toepassen van drones mogelijk. We kunnen Smart Cities bouwen en onderhouden door drones in te zetten.
Trends op gebied van drones in het publieke domein
De belangrijkste trends van 2018:
- Marktontwikkelingen volgen elkaar snel op; grote spelers worden groter en kleine verdwijnen;
- Zorgen om de maatschappelijke veiligheid; denk aan de drone die voorkwam dat een traumahelikopter op kon stijgen;
- Verstoring en privacy; drones worden stiller en kleiner, waardoor ze minder opvallen en ook in onze directe privéomgeving kunnen komen;
- Discussies over regelgeving; waar nationale regels leidend waren, komt nu een Europese verordening;
- De sector zet drones breder is; voor het verkennen van brandhaarden, doen van verkeersanalyses en andere praktische zaken;
- Omarming door het leger en hulpdiensten; kleinere drones nemen verkenningstaken over en kunnen zorgindicaties aanstellen;
- Opkomend misbruik van drones; denk aan de aanslag op president Maduro en het gebruik door IS in Syrië;
- Grenzen worden opgerekt; bijvoorbeeld door een lichtshow van drones te organiseren boven het IJ, eigenlijk een no-fly zone.
Inzet en toezicht bij politie
Politie en justitie hebben de edele taak om te handhaven in de openbare ruimte. Gelukkig zijn zij al snel aangehaakt. Ze gebruiken zelf drones en vanuit hun expertise in de luchtvaart weten ze behoorlijk wat van kansen en bedreigingen. Hoe breng je die kennis over naar al die collega’s die dag in dag uit als agent op straat actief zijn? Daar hebben ze een mooie app voor ontwikkeld. Door een serie vragen te beantwoorden is snel duidelijk of een drone die is gesignaleerd daar ook had mogen vliegen en wat de stappen zijn om een verfbaal te schrijven als dat niet mocht. En dat gebeurt steeds meer. Vooral bij amateurs die de regels niet zo goed kennen. Professionals houden zich gelukkig steeds beter aan de regels.
Snel overzicht over ongeval
Productieve inzet voor het uitvoerend politiewerk zien we bij verkeer- en ongevallenanalyses. Door een drone 3D beelden te laten maken van een groot ongeluk, kan een afgesloten weg eerder vrijgegeven worden. Hoe lang sta je liever in de file na een ongeval; twee uur of 15 minuten? Sneller vrijgeven leidt tot minder economische schade.
Anti-drone maatregelen
Tegelijkertijd zien we dat het nog erg moeilijk is om drones die kwaad in de zin hebben aan te pakken. Defensie en politie hebben tests gedaan. Uiteindelijk lukte het na drie dagen met laser gestuurde fragmentatiegranaten om een drone snel uit de lucht te halen. En dat wil je niet boven mensenmassa’s. Daarom wordt momenteel veel tijd en energie besteed aan contra-drone interventies. Van het overnemen van de controle of het verstoren van de aansturing tot aan het uit de lucht schieten. En soms kan dat met heel simpele middelen.